Stowarzyszenie jako właściciel nieruchomości zabytkowej

188 5 stycznia 2020

Ważnymi organizacjami pozarządowymi, które bardzo przyczyniają się dla polskich zabytków są stowarzyszenia. Niejednokrotnie grupy pasjonatów zrzeszały się aby realizować wspólne cele. Ochrona poszczególnych zabytków, a także promocja i upowszechnienie wiedzy o nich stała się dla wielu stowarzyszeń celem nadrzędnym. Wiele zabytków zostało odbudowanych lub odrestaurowanych dzięki działalności stowarzyszeń, a także ofiarności i pracy ich członków. Nieruchomości będące w rękach lub pod opieką stowarzyszeń są na ogół zadbane i dobrze utrzymane. Dobrym przykładem na to jest zamek Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich w Rydzynie. Bardzo dobrze utrzymany obiekt, stanowiący obecnie wizytówkę regionu, został odbudowany po wojennych zniszczeniach przez członków stowarzyszenia i do teraz stanowi jego własność.

Stowarzyszenie, według ustawy Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 roku, jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach nie zarobkowych, opierającym swoją działalność na pracy społecznej członków, które do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Istotą stowarzyszenia i najważniejszym jego elementem są więc ludzie je tworzący oraz razem realizujący wspólny cel.

Członkowie stowarzyszenia samodzielnie podejmują decyzje dotyczące realizowanych celów. Określają oni programy swoich przyszłych działań i wybierają struktury organizacyjne. Członkowie są zobowiązani również wybrać zarząd oraz stworzyć organ kontroli wewnętrznej. Mają oni prawo podjąć decyzję o rozwiązaniu stowarzyszenia. Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków.

Ustawa Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 roku stanowi, że majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie może zatem prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Jednak dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia może służyć tylko i wyłącznie realizacji celów statutowych i nie może być podzielony między członków stowarzyszenia. Stowarzyszenie, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej. Ma prawo również otrzymywać dotację według zasad określonych w odrębnych przepisach.

W przypadku stowarzyszeń państwo nie stosuje już takich udogodnień fiskalnych jak w odniesieniu do fundacji. Stowarzyszenia zostały zwolnione jedynie z opłat sądowych, związanych z wpisem do rejestru stowarzyszeń. Dodatkowo jeżeli działalność stowarzyszenia związana jest z realizacją celów określonych w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (np. działalność kulturalna – opieka nad zabytkami) to jest ono zwolnione od podatku dochodowego od dochodów wydatkowanych na realizację działalności statutowej.

Stowarzyszenie tak samo jak fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.